Nhiều thế hệ người Phần Lan được sinh ra trong phòng sauna. Lớn lên, họ lại được nuôi dưỡng bằng thịt cùng nhiều loại thức ăn khác được hun khói bằng phòng sauna. Sonja, 22 tuổi, một người bạn Phần Lan cùng lớp với tôi kể: “Bà ngoại tôi chào đời trong phòng sauna ở nhà. Bà mất cũng ở trong một phòng sauna. Thời của bà, người ta ở trong phòng sauna càng nhiều thời gian càng tốt.” Có lẽ vì Phần Lan nằm tận đầu cực Bắc, nơi giá lạnh ngự trị quanh năm, nên người ta thích đắm mình trong cái hơi khói ấm nóng của phòng sauna chăng?

Không ai biết sauna có nguồn gốc từ khi nào, chỉ phỏng đoán sauna đã có mặt tại Phần Lan từ hơn 1500 năm trước. Người Phần Lan luôn xem sauna là một việc quan trọng trong những việc phải làm hàng ngày. Có hơn nửa triệu phòng sauna ở đất nước chỉ 5 triệu dân này, từ những phòng sauna truyền thống bằng gỗ bên hồ, phòng sauna làm nóng bằng điện trong các căn hộ, đến phòng sauna tại sân bay, phòng sauna trong… xe tải. Những vấn đề liên quan đến sauna như: cấu trúc phòng sauna, ảnh hưởng của sauna lên sức khoẻ con người, hệ thống sauna trên cả nước… luôn được người Phần Lan xem như ngang tầm với những vấn đề… chính trị.

Người Phần Lan “nghiện” sauna, nhưng sẽ là sai lầm nếu vội kết luận rằng họ sẽ vui vẻ trần truồng đi sauna với bất kì ai, ngược lại, họ chỉ chia sẻ khoảnh khắc này với người thân và một số bạn bè có chọn lọc. Trong số các nước Bắc Âu, người Phần Lan là dân tộc nổi tiếng ít bạn bè hơn cả, nhưng một khi đã là bạn bè thì sự thân thiết luôn hơn hẳn tình bạn bè bình thường so với người các nước khác. Theo thông lệ, khi vào tắm sauna, người đàn ông chủ gia đình sẽ vào trước, sau đó là những người nam khác, cuối cùng là phụ nữ và trẻ con.

Kinh doanh sauna đã trở thành một phần của du lịch Phần Lan. Đặc biệt là loại hình xe cáp treo với những phòng sauna bên trong như tại khu trượt tuyết Yllas. Trước khi bước vào xe cáp sauna, du khách phải đi bộ một đoạn 20 mét chỉ với chiếc khăn tắm trên người. Du khách khó có thể quên trải nghiệm tuyệt vời của khu du lịch này: bị hâm nóng trong cái lạnh Bắc cực có khi xuống tới – 30 độ C, hầu như không mặc quần áo khi đang lơ lửng trôi từ chân núi lên đỉnh núi.

Yêu thích thiên nhiên nên dù có sống và làm việc ở thành phố, nhiều người Phần Lan vẫn có một ngôi nhà thứ hai ở bên hồ hay gần biển. Những ngôi nhà này thường nhỏ nhắn, làm bằng gỗ, được sơn màu đỏ, mùa hè nằm nép mình dưới tàng cây birch (loại cây điển hình của Phần Lan, giống cây bulô), mùa đông có đường trượt tuyết riêng băng qua hồ. Và tất nhiên, trong những ngôi nhà này không thể thiếu một điều tuyệt vời – phòng sauna ngập tràn hơi ấm…