Một trong truyền thuyết kể lại Chúa Nguyễn Phúc Thái một hôm nằm ngủ mơ thấy một bà mụ già đầu tóc bạc phơ nói với Chúa rằng: “Ngài hãy thắp một nén hương bắt đầu từ đồi Hà Khê (tức chùa Thiên Mụ) cầm đi về hạ lưu dọc theo con sông này, đến chỗ nào hương tàn thì đó là nơi đóng đô, và cơ nghiệp đó sẽ muôn đời bền vững”. Chúa giật mình thức dậy, cho là điềm lạ, bèn thực hiện lời báo mộng của bà mụ Trời ngay sáng hôm sau. Khi đến ngang nơi thấy địa thế rất đẹp, phía nam có một ngọn núi trông giống như một cái bình phong, hai bên có hai ngọn núi khác thấp hơn đứng đầu, Chúa mừng rỡ quyết định dời đô về địa điểm Đại Nội ngày nay. Nhân việc bà mụ bảo cầm hương đi về hạ lưu con sông nên mới đặt tên là Hương để ghi nhớ việc này.

Sông Hương, một tập hợp của hàng trăm con suối nhỏ xuất phát từ dãy Trường Sơn hùng vĩ trùng điệp theo nhau về xuôi, hợp nhau thành hai nhánh chính Tả Trạch và Hữu Trạch. Đến Bằng Lãng cùng hợp nước uốn lượn quanh co giữa một vùng rừng núi bạt ngàn xanh ngắt rồi dòng sông đổi hướng rẽ về đông, lững lờ trôi về xuôi vượt ngang kinh thành Huế, cuối cùng nhập vào phá Tam Giang cùng đổ về biển xanh.

Dòng Hương Giang nước xanh biếc, hiền hòa, êm ả, nhưng ít ai biết rằng vào khoảng tháng 8-9 âm lịch hàng năm nước sông dâng rất cao, tràn lên bờ chảy xiết, gây lụt lội lớn cho một vùng rộng lớn ở Huế. Khi nước rút, một lượng phù sa lớn được để lại như một sự bồi thường của thiên nhiên, bồi đắp cho hai bờ thêm màu mỡ.

Tới Huế, chiều chiều tôi thích lang thang dọc bờ sông Hương, nhìn ngắm dòng nước hiền hòa yên ả, nhìn ngắm những vạn đò với những chiếc thuyền lá mỏng manh. Sông Hương vào những ngày đầu năm còn chút hơi lạnh, trời đất vương chút âm u sương giá, chợt thấy nao lòng với cảnh đẹp êm ả bình dị mà không phải nơi nào cũng có được.

Một đoạn sông Hương và cầu Bạch Hổ chiều sương mù bảng lảng nhìn từ Kim Long.

Chiều tà, không gian ánh một sắc tím đặc trưng Huế.

Dòng Hương khúc chảy qua Cồn Hến- Vĩ Dạ. Dòng nước êm ả chở theo bao nhiêu phận người.

Đoạn trung lưu khu vực Tả Trạch Hữu Trạch, nước xanh biếc hiền hòa êm ả.

Hương Vũ
(theo sgtt)