Tác giả: Hoàng Anh Tuấn

Khi tìm hiểu về lịch sử nước Mỹ, có một điều đáng chú ý là các nguyên tắc, sứ mệnh của Hội Tam Điểm (Freemasonry) có dấu ấn đặc biệt quan trọng từ việc đặt nền móng cho nước Mỹ từ thuở sơ khai đến sự phát triển sau này.

Hội Tam Điểm là một hội kín có lịch sử khá lâu đời, tuy nhiên hiện vẫn chưa có ý kiến thống nhất về lịch sử ra đời của hội này. Có một trường phái khá phổ biến cho rằng hội này có nguồn gốc từ Scotland (Scotish Rite), sau đó lan sang Anh và các nước khác. Một số tài liệu khác “truy ngược” nguồn gốc và cho rằng Hội này ra đời từ trước Công nguyên trong thời kỳ xây dựng Ngôi đền Vua Solomon (King Solomon’s Temple).

Từ gốc của Hội Tam Điểm bắt nguồn từ chữ MASON có nghĩa là thợ nề, tất nhiên không như những người thợ nề mà ta biết bây giờ. Thời kỳ xa xưa, thợ nề xây dựng các công trình bằng cách đẽo gọt, ghép những khối đá nặng vài ba tấn mà không dùng đến vôi vữa. Ghép giữa Free và Mason thành Freemason (Thành viên Hội Tam Điểm) còn có nghĩa là nền tảng tự do, theo đuổi sự tự do. Từ “Tam Điểm” du nhập vào Việt Nam từ tiếng Pháp và người Pháp: Các Sư huynh (Frère) hay Sư phụ (Maître) khi viết cho nhau thường viết tắt là F và M với ba dấu chấm hình tam giác phía sau và người Việt ta quen Tam điểm là vì vậy.

Theo sử sách, Hội Tam Điểm không phải là một dạng “dị giáo”, thành viên là những người thông tuệ trong các lĩnh vực chính trị, khoa học, nghệ thuật, theo đuổi tôn chỉ mục đích vì sự tiến bộ của xã hội và nhân loại và được kết nạp vào Hội theo các nguyên tắc và nghi thức thần bí. Hội Tam Điểm sử dụng các yếu tố khoa học, tâm linh, tôn giáo như lựa chọn các số tự nhiên “đẹp”, các biểu tượng tự nhiên, yếu tố thần bí của tôn giáo, tính trang nghiêm của các nghi thức hành lễ cổ xưa để… thực hiện sứ mạng “Khai sáng” (Enlighten) nhân loại của mình.

Vậy Hội Tam Điểm có liên hệ ra sao với các nhà sáng lập nước Mỹ, kiến trúc tòa nhà Quốc hội, kiến trúc Washington và cấu trúc chính trị nước Mỹ?

Nhiều tư liệu sử học cho rằng có khoảng 1/3 tổng số 56 vị Khai quốc công thần (Founding Fathers) của nước Mỹ là thành viên Hội Tam Điểm như George Washington, Thomas Jefferson, John Adams, Benjamin Franklin…

Kể từ khi giành được độc lập từ tay nước Anh, phải mất hơn 10 năm ròng rã, George Washington mới chọn được vùng đất mới làm thủ đô mới cho nước Mỹ, chứ không lấy các thành phố vốn là nôi “cách mạng” Mỹ như Boston, Pensylvania hay thành phố New York. Theo cách nhìn của G. Washington, vị trí địa lý nơi được lựa chọn là thủ đô (Washington DC ngày nay) là vì sự hội tụ phong thủy.

Công việc thiết kế trung tâm chính trị của Thủ đô Washinngton DC được giao cho Kiến trúc sư người Pháp Pierre Charles L’Enfante (điểm thú vị là thời kỳ nước Mỹ giành độc lập từ tay người Anh thì người Pháp giúp rất nhiều do mâu thuẫn Anh – Pháp tại châu Âu, trong đó có “anh hùng dân tộc” của người Mỹ là một ông Tướng Pháp Lafayet).

Là một thành viên Hội Tam Điểm và sau khi nhận các “mật lệnh” của George Washington và Thomas Jefferson, L’Enfante bắt tay ngay vào việc và việc khởi công xây dựng thủ đô Washington bắt đầu năm 1791. Pierre Charles L’Enfante đã áp dụng rất nhiều nguyên tắc kiến trúc và thiết kế khác nhau; vừa khoa học, vừa kế thừa các truyền thống kiến trúc Ai Cập, La Mã và Hy Lạp cổ đại; vừa phải tính toán kỹ lưỡng kích thước và tỷ lệ cân xứng “chuẩn” của các công trình; đưa các yếu tố tôn giáo cũng như phối trí hài hòa ảnh hưởng của các vị Thần Đất, Thần Nước, Thần Gió và Thần Lửa… để đạt “vượng khí” tối đa và sự bền vững cho thiết chế chính quyền Mỹ.

L’Enfante không chỉ thiết kế nhà cửa, đường xá mà còn “giấu” vào trong bản thiết kế tổng thể Washington DC hàng loạt các công trình mà khi nối lại với nhau thì vừa phản ảnh tối đa yếu tố phong thủy, lại vừa hiện ra các biểu trưng kỳ bí của Hội Tam Điểm. Cụ thể là:

Một, L’Enfante không đặt Nhà Quốc hội và Nhà Trắng nằm trên cùng một trục đường và không để hai thiết chế Quốc hội và chính quyền ở thế “đối đầu” nhau. Từ Quốc hội sang Nhà trắng và ngược lại phải đi qua ít nhất hai cung đường.

Hai, tuy G. Washington và các nhà sáng lập nước Mỹ chủ trương xây dựng một nhà nước thế tục, không có sự can thiệp của tôn giáo vào chính quyền, nhưng do hầu hết họ là những người theo đạo Cơ đốc nên ảnh hưởng tôn giáo in rõ trong sự vận hành của chính quyền. Điều này không chỉ thể hiện trong việc thiết kế Đồng bạc xanh với dòng chữ “In God We Trust” (Chúng con tin vào đức Chúa trời), mà còn trong chính thiết kế của Trung tâm quyền lực Mỹ. Chẳng hạn, nếu nối hai đường thẳng, một đường từ đỉnh mái vòm nhà Quốc hội Mỹ đến đài tưởng niệm Abraham Lincoln, một đường từ Nhà Trắng tới đài tưởng niệm Thomas Jefferson thì sẽ thấy hình một cây Thánh giá khổng lồ nằm ngay khu vực trung tâm quyền lực của nước Mỹ. Điều này không chỉ nhìn thấy trên bản đồ mà còn nhìn thấy rất rõ trên các bức ảnh chụp từ trên cao.

Ba, ngày đặt viên đá khởi công xây dựng nhà Quốc hội Mỹ được George Washington chọn là ngày 18/9/1793, được xem là một “ngày lành” trong thiên văn học. Trong ngày hôm đó chòm sao Vệ nữ (Venus) xuất hiện trước mặt trời ở phía Đông 2h30’ và theo thiên văn học thế kỷ 18 thì đây là thời điểm tốt để xây nhà hoặc lập quốc. Washington trực tiếp cử hành một nghi lễ của Hội Tam Điểm tại nơi đặt viên đá đầu tiên cùng một số thành viên trong Hội quán (Lodge) của mình. Cuốn phía dưới thắt lưng một biểu tượng Mason giống như chiếc tạp dề hình chữ nhật có kích thước khoảng 30cm x 40 cm (gọi là Apron làm bằng da cừu – con vật được xem là “tinh khiết” và thường được dùng để lễ Chúa trong các lễ hội tôn giáo cổ xưa), Washington đặt một chiếc thìa bạc lên tảng đá rồi rắc ngô, tưới rượu vang và dầu olive đều xung quanh. Các dụng cụ này hiện vẫn được lưu giữ trong một Hội quán Tam Điểm (Freemasonry Lodge).

Bốn, hình tượng ẩn dụ của Con cú vọ (Owl), một “linh vật” của Hội Tam Điểm hiện diện rất rõ trong khu vực trung tâm quyền lực nước Mỹ (xem trong hình) với hai con mắt nhìn xuống toàn bộ khu vực Washington Mall, còn phần ức và trái tim ôm trọn toàn bộ nhà Quốc hội Mỹ. Đối với Hội Tam điểm, hình tượng Cú vọ có các ý nghĩa sau:

Trong các vị thần trong thần thoại Hy Lạp, Cú vọ là biểu trưng của nữ Thần Học tập (Greek Goddess of Learning), còn trong một số đơn vị tiền tệ của La Mã – Hy Lạp cổ đại và hiện nay, Cú vọ biểu trưng cho địa vị, sự thông tuệ và của cải;

Biểu trưng của thay đổi. Trong văn hóa Ai Cập cổ đại, văn hóa của người Hindu (Ấn Độ) và Celtic (Scotland) thì Cú vọ biểu trưng cho người bảo vệ người qua đời (guardian of the death). Còn theo cách hiểu của người Việt thì tiếng kêu và sự xuất hiện của Cú vọ là điềm xấu, báo trước cái chết. Tuy nhiên, đối với Hội Tam điểm, Cú vọ chính là thủ lĩnh của bóng đêm, bảo vệ linh hồn và các di sản tinh thần của người đã mất, chuyển sang thế hệ kế tiếp; và Cú vọ thể hiện sự khôn ngoan, có khả năng nhìn xuyên thấu, nhìn một cách tường tận những gì mà người khác không nhìn thấy cho dù được che đậy kỹ đến đâu.

Năm, cách đánh số nhà ở Washington DC khá khoa học. Chẳng hạn, đường trong thủ đô được chia theo các ô bàn cờ, chiều dọc thì đánh theo số từ nhỏ đến lớn, còn chiều ngang thì đánh theo bảng chữ cái bắt đầu từ chữ A đến chữ cái cuối cùng, còn các đường cắt xuyên thành phố thì đánh theo tên các bang trong nước, tuy vẫn có một số ngoại lệ nhỏ là lấy tên danh nhân hay khu vực địa lý đặt cho một số con phố nhỏ. Cách làm này giúp việc tìm phố xá khá dễ dàng. Chẳng hạn địa chỉ của Sứ quán Việt Nam tại Mỹ là: 1233 20th Street, NW, Washington DC. Theo đó, khi tìm địa chỉ có thể biết ngay SQ nằm ở khu vực Đông Bắc của DC, nằm ở trên đường 20 và gần chỗ cắt với đường M (do 12 là hai số đầu của số nhà 1233 tương ứng với chữ cái M, có số thứ tự là 12 trong bảng chữ cái).