Như ở đầu bài tôi có mô tả, chúng ta như chú đom đóm, những gì quan sát và chiêm nghiệm được chỉ như quầng sáng nhỏ giữa đêm tối bao la. Những gì quá nhỏ, nhỏ hơn rất nhiều lần các hạt cơ bản, chúng ta không quan sát được và không biết chúng tồn tại, nhưng ở đó có thể là cả một thế giới riêng. Những gì quá lớn, đến mức chúng ta trở thành siêu nhỏ, thì chúng ta không nhận thức được toàn bộ bức tranh – giống như một con rận nhỏ bám trên một con thú quá to không biết rằng thứ mình bám vào là một con thú. Hoặc giả sử cả một nền văn minh từ lúc sinh ra đến khi diệt vong chỉ kéo dài một phần tỉ tỉ của nano giây – quá nhanh để chúng ta nhận thức được gì.

Cũng có thể chúng ta quá “nguyên thủy” còn “họ” quá cao siêu. Nếu khoảng cách giữ chúng ta với “họ” vời vợi như khoảng cách giữa khuẩn đơn bào với người, thì ta làm sao nhận biết được sự tồn tại của “họ”. Nếu gần hơn, chúng ta như thực vật còn họ như người – cũng không có hy vọng gì. Gần hơn nữa, chúng ta như những sinh vật nhỏ dưới lòng đại dương – vẫn không hy vọng. Nếu chúng ta là kiến? Vẫn còn quá xa. Thử tưởng tượng một ngày đẹp trời, bạn uống nhiều beer với lũ bạn và dừng xe đi tiểu vào một tổ kiến ven đường. Liệu lũ kiến có nhận thức là được là loài khác đang tè bậy vào nó? Hay đối với lũ kiến đây cũng là một “hiện tượng thời tiết”, giống như con người nhận thức về các cơn mưa? Việc bạn chẳng may dẫm chết vài chú kiến chắc đối với chúng tựa như “thiên tai” – giống như như động đất đối với con người? Thật ra loài kiến thông minh hơn thế vì chúng vẫn thường cắn vào chân tôi, nhưng đây vẫn là một ví dụ dễ hình dung.

Có thể “họ” tồn tại và phát triển ở một dạng nào đó khác mà chúng ta không thể nào nhận biết bằng các giác quan đang có. Con đường phát triển không nhất thiết là sinh học, và nhận thức không nhất thiết là cái như ta đang nhận thức, vật chất không nhất thiết là cái chúng ta đang quan niệm. Trong khu vườn trăm hoa đua nở, cái thế giới mà chúng ta sinh sống và nhận thức chỉ là một bông hoa. Có thể chúng ta không tồn tại đối với “họ” cùng cái cách “họ” không tồn tại với chúng ta – ở ngoài nhận thức của nhau do bản thân khái niệm về nhận thức hoàn toàn khác. Có thể mỗi thế giới như một hình chiếu của một thế giới thực duy nhất lên một mặt phẳng theo các chiều khác nhau. Hoặc có thể tất cả đều là ảo ảnh. Có thể “họ” có thể cảm nhận thế giới nhiều chiều hơn thế giới 3 chiều của chúng ta, hoặc “họ” cảm nhận không có chiều nào hay số chiều là âm. Có thề thời gian là thứ rất khác, cong vênh, và có nhiều chiều.

Hoặc là, như nỗi ám ảnh của tôi hồi bé, thế giới này chỉ là một dạng giấc mơ của cái gì đó khác “cao siêu” hơn. Và đến cái “cao siêu” đó lại là một dạng giấc mơ của cái cao siêu hơn nữa. Cứ thế, không có bắt đầu, không có kết thúc…

Cuối cùng, tôi hy vọng chúng ta không phải là các nhân vật trong một trò chơi “xây dựng thế giới” của ai đó trong thế giới khác – giống các trò chơi thực tế ảo ngày càng nhiều. Hoặc tệ hơn, là vật thí nghiệm của một thế giới khác – giống ta đưa chuột bạch vào một môi trường khác, tạo các kích thích gây ảo giác, và xem chúng sống và chống chọi thế nào.

Dẫu sao thì, như tôi đã nói, chúng ta chỉ có thể đưa ra các giả thuyết. Và do hạn chế của nhận thức con người, các giả thuyết này có thể rất ngây thơ do thực tế (nếu thực tế có tồn tại) kỳ vĩ hơn rất nhiều. Quay trở lại vấn đề gần gũi hơn: bao giờ loài người diệt vong? Còn hàng triệu hàng tỉ năm nữa, hay chỉ vài trăm năm? Tôi sẽ quay trở lại vấn đề này trong phần 3.

Theo Mangcut.vn