VOA ra đời và sứ mệnh
Tuesday, March 1, 2016 6:13
% of readers think this story is Fact. Add your two cents.
- Xúc tiến trao đổi văn hóa, giáo dục vì lợi ích quốc gia.
- Đối thoại trao đổi thông tin, văn hóa giáo dục với các chính phủ.
International Broadcasting Bureau; Năm 1994 có sự thay đổi lớn khi Cơ quan phát thanh quốc tế ra đời (International Broadcasting Bureau-IBB) dưới quyền USIA, họ tập trung tất cả các tổ chức phát thanh của chính phủ về mình và lập ra Ủy ban phát thanh chính phủ để điều phối hoạt động (Broadcasting Board of Governors-BBG). Tám thành viên chủ chốt USIA, cũng như giám đốc IBB và BBG đều do tổng thống bổ nhiệm.
IBB giờ có trong tay đài Voice of America, đài Marty và TV Marti World Network, một số cơ sở làm phim, dịch vụ kỹ thuật phát sóng. RFE và RFA tuy không thuộc quyền IBB nhưng cũng hợp tác chặt chẽ và hoạt động dưới sự giám sát của BBG. Ủy ban BBG đảm bảo chu cấp ngân sách hàng năm và do Quốc hội Mỹ phân bổ cho các đài này.
VOA bắt đầu phát sóng vào Liên Xô bằng tiếng Nga năm 1947, sau đó là các thứ tiếng khác trong khối XHCN và muộn hơn là tiếng Việt.
Thời John Kennedy nắm quyền, phương pháp hoạt động của VOA bị Kennedy cho là tuyên truyền không hiệu quả. Lý do là VOA tuyên truyền thù địch thái quá nên bị hầu hết các nước XHCN tẩy chay, đặc biệt trong sự kiện Tên lửa Liên Xô ở Cuba. Kennedy ra lệnh VOA phải có giọng “bình tĩnh và thuyết phục”, phải lành mạnh và tình cảm để lôi kéo khán giả hơn là hoạt động theo bản năng.
Tuy nhiên, không vì thế mà VOA thay đổi, sự can thiệp vào nội bộ các quốc gia mục tiêu của VOA ngày càng trắng trợn và thô thiển. Đến giữa thập kỷ 1970, sự phản đối quốc tế khiến nhiều chính khách Mỹ đòi xem xét lại tính pháp lý của VOA, họ cho là nên để cho VOA độc lập hơn là thuộc chính phủ.
VOA vẫn thuộc chính phủ, nhưng đã đổi giọng “ôn hòa” hơn như Kennedy yêu cầu. Người làm VOA đổi giọng là giám đốc USIA J. Keogh: Các chương trình được cải tiến nâng cao chất lượng, loại bỏ giọng điệu chống Liên Xô theo lối hung hăng, sáo mòn. Các chương trình văn hóa, ca nhạc được tăng cường, các khuếch trương lối sống Mỹ được đẩy mạnh.
VOA từ đây tập trung vào “tuyên truyền văn hóa-xã hội” – một chương trình được thiết kế để nhằm vào giới trẻ XHCN, làm nổi bật tư bản-XHCN như sáng với tối để lôi kéo họ vào lối sống Mỹ, theo nguyên tắc “thế giới tự do”. 70% thời lượng phát sóng của VOA thời kỳ này nhằm vào giới trẻ, với khoảng 40 chương trình kiểu: Du lịch đến Mỹ, Huyền thoại Mỹ, Nông trại Mỹ, Tiêu điểm Mỹ, Gia đình Mỹ, Sống ở Mỹ, Người Mỹ trong thế kỷ 20… Cùng lúc lối sống híp-pi Mỹ bụi bặm, hoang dã, vô chính phủ và biến tất cả thành chống đối từ Mỹ lan rộng khắp châu Âu.
VOA rất chú trọng khuyếch trương “lối sống Mỹ” như 1 nguyên tắc của “thế giới tự do”: tự do tôn giáo, tự do tình dục, tự do ngôn luận, tự do hội họp, tự do biểu tình. Những kẻ hip-pi ăn mặc dị hợm, đầu tóc bù xù, lang thang bầy đàn xuất hiện khắp khối XHCN.
Liên Xô cũng đã thi hành nhiều biện pháp ngăn chặn ảnh hưởng của VOA, kể cả jam nghẹt sóng nhưng không cản được tác hại lan rộng.
Chính sách Perestroyka của Gorbachev đã mở cửa cho VOA tự do phát sóng, thời Yeltsin cũng vậy. Thậm chí thứ nhạc jazz thịnh hành ở Nga ngày nay xuất phát từ “Voice of American music” trên VOA.
Năm 2005 là thời kỳ đỉnh cao của VOA ở Nga với hàng trăm giờ phát sóng mỗi tuần. Nhưng Putin, kể từ 2006 VOA đã hạn chế thời lượng và cấm 1 số chương trình độc hại, năm 2008 thì VOA tự họ dừng phát sóng vì không hiệu quả (bởi mất kênh tuyên truyền quan trọng), giờ họ hoạt động như 1 tờ báo mạng. Lý do là thiếu kinh phí, nhưng thực chất là chuyển trọng tâm sang địa bàn sang Trung Đông.
Năm 2014, nỗ lực đàm phán với CQ Nga để nối lại việc phát sóng VOA cũng như Radio tự do (Liberty) không đi đến kết quả. Sau một hồi dài chửi bới vi phạm nhân quyền và tự do ngôn luận, Mỹ đành bằng lòng để VOA xuất bản tờ báo mạng như năm 2008.
Đại diện Nga, ông Dmitry Kiselev, giám đốc Russia Today gửi 1 bức thư ngắn gọn cho BBG: “Chúng tôi không hợp tác!”
Hiện nay, VOA đã lớn mạnh hơn trước rất nhiều, họ có chương trình đa dạng, phát sóng 990 giờ mỗi tuần, bằng hơn 50 ngôn ngữ tập trung chủ yếu trong địa bàn Trung Đông, khối cựu XHCN, kể cả Việt Nam, Lào và Campuchia. Họ có vệ tinh riêng và chương trình TV, 23 chi nhánh, 1100 trạm phát sóng trải rộng khắp thế giới.
4. Các vụ bê bối VOA
Tuyên truyền thiên lệch và thường xuyên bóp méo, xuyên tạc tin tức. VOA bị phản đối khắp nơi chứ không chỉ ở Nga.
Larry Klayman, người sáng lập trang mạng Judicial Watch và FreedomWatch USA đã kiện VOA năm 2010 đòi bồi thường 150 triệu USD cùng với nguyên đơn Persian News Network (PNN). Vụ việc bị media Mỹ ỉm đi nên không mấy ai biết đến.
Điều trớ trêu, theo tuyên bố của Larry Klayman và cũng là nguyên nhân theo kiện là VOA đã “tuyên truyền chống Mỹ” theo tu chính Hiến pháp 1, 4, 5 và 14. Hậu quả làm nguy hại cho giới bất đồng Iran khi đối kháng chế độ và mở rộng tự do ở đó. Ms. Sataki, một nữ chủ chốt của PNN đã bị Iran trừng phạt vì quan điểm cá nhân khiến tổn hại sức khỏe. PNN thực chất là bỏ bọc của VOA để phát tin tức ở Iran.
Dĩ nhiên Klayman chẳng bao giờ thắng kiện, nhưng vụ kiện làm sáng tỏ vai trò của VOA trong các bạo loạn ở Iran, đám cháy dân chủ bùng lên ở đó, nhiều người đối lập đã phải tháo chạy trong suốt 31 năm và giờ sống ở Mỹ.
Hoạt động VOA nhộn nhạo dịp bầu cử Quốc hội Campuchia 2013 đã bị ngăn chặn. Không có trạm phát sóng ở đây nhưng VOA được chuyển tiếp qua 1 số đài địa phương. Giới chức Cam thẳng thắn nói VOA đã vi phạm luật báo chí, và “tất cả các Đài phát thanh FM phải dừng lại các chương trình chuyển tiếp các Đài phát thành quốc tế tiếng Khmer trong thời gian 31 ngày, tính từ trước ngày bầu cử.”
Lệnh cấm bao gồm cả VOA, RFA, RFI và đài Úc.
Lãnh đạo BBG, Jeffrey Shell phủ nhận thông tin của họ là xuyên tạc, bịa đặt, rằng họ đang làm tốt đăng tải “tin tức trung thực” cho nhân dân Cambodia.
Nhưng ông ta khó phủ nhận, bạo lực bùng lên từ các phe phái chống đối như đảng Giải cứu dân tộc thành lập từ đảng Sam Rainsy và đảng nhân quyền, hàng ngày nghe ngóng tin tức loan truyền trên VOA và RFA. Đài Beehive ở đây đã tăng cường phát sóng VOA và RFA trong những ngày bạo loạn.
Chính phủ Cam cho biết: Những tuyên bố bịa đặt đã làm gia tăng căng thẳng, họ là công cụ chính trị phục vụ lợi ích phe đối lập và rất nhiều tin tức của họ là giả mạo và thao túng. Phe chống đối đảng Giải cứu dân tộc “được chống lưng bởi truyền thông nước ngoài, đặc biệt là VOA và RFA… Trước và sau bầu cử, 2 đài này, với sự ủng hộ trực tiếp của CP nước ngoài đã phát sóng bịa đặt tin tức, vi phạm đạo đức truyền thông.”
Năm 2014, VOA ở Azerbaijan bị cảnh sát lục soát trụ sở và đóng cửa. Biện hộ cho mình, tổng biên tập VOA chi nhánh Azerbaijan Nenad Pejic nói chính quyền sở tại đàn áp báo chí, đánh đập phóng viên của họ và lục soát văn phòng không có lý do.
Tuy nhiên, phát biểu với báo giới, ngoại trưởng Azerbaijan, Hikmet Hajiyev cho biết: VOA đã “cổ vũ chủ nghĩa ly khai, xâm lược và chiếm đóng khu vực Nagorno-Karabakh”.
Đó là VOA đã tung tin hoàn toàn bịa đặt về việc chuyển giao khu vực đầy bất ổn này, cũng như trục xuất người tị nạn, tái định cư người bản xứ. Bạo loạn đã bùng phát ở Bacu.
Hikmet Hajiyev: VOA luôn luôn trung thành với nguyên tắc khách quan và công bằng phải đưa tin 1 cách khách quan về tình hình người tị nạn Azerbaijan và tái định cư!
Một số phóng viên đưa tin bịa đặt đã bị bắt giữ và đánh đập. Cũng như ở Iran, tự VOA đặt phóng viên của họ vào tình trạng nguy hiểm.
5. Vấn đề chính phủ Mỹ cấp tiền cho các media “độc lập”!
Trong khi buộc tội các quốc gia không có tự do báo chí. Thì CP Mỹ công khai cấp tiền cho các media “độc lập”, cho báo chí tự do, biến họ thành vật lệ thuộc, cái loa tuyên truyền cho Mỹ.