Sau năm 2000, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) bắt đầu lợi dụng Ngũ mao (Wumao, hay đội quân 50 xu) trên mạng để phát tán thông tin giả nhằm kiểm soát và dẫn dắt dư luận. Gần đây, Ngũ mao ĐCSTQ trong nước lại phát động cuộc chiến chửi nhà văn Vũ Hán Phương Phương; trên mạng xã hội ngoài Trung Quốc, từ phong trào phản đối Dự luật Dẫn độ và chiến tranh thương mại Mỹ – Trung năm ngoái, cho đến gần đây là sự kiện dịch virus Trung Cộng (virus viêm phổi Vũ Hán), đều có lượng lớn thông tin giả được lan truyền, khiến cho cộng đồng quốc tế lo lắng.
“Ngũ mao” một hiện tượng đặc biệt của ĐCSTQ cũng khiến cho phương Tây chú ý. Trước đó đã có học giả phương Tây tiến hành nghiên cứu học thuật về hiện tượng này, Đảng Ngũ mao mỗi năm đăng khoảng 448 triệu bài, một con số khiến ngoại giới vô cùng kinh ngạc. Hòm thư Văn phòng tuyên truyền mạng của ĐCSTQ rò rỉ ra ngoài
Tháng 12/2014, chủ một Blog nặc danh “Xiaolan” phơi bày hơn 2.300 bức thư điện tử gửi và nhận từ năm 2013 – 2014 của Văn phòng tuyên truyền mạng thuộc quận (khu) Chương Cống thành phố Cám Châu tỉnh Giang Tây, trong đó đại đa số là thư từ qua lại giữa Văn phòng tuyên truyền mạng và Ngũ mao, bao gồm báo cáo công tác của Ngũ mao và chỉ định nhiệm vụ.
Giáo sư Gary King của Đại học Harvard, Phó Giáo sư Jennifer Pan của Đại học Stanford và Phó Giáo sư Margaret E. Roberts của phân hiệu San Diego Đại học California, sau khi nhận được tài liệu này đã tiến hành nghiên cứu phân tích trên quy mô lớn và công bố luận văn vào ngày 9/4/2017 trên Tạp chí Bình luận Khoa học Chính trị Mỹ (American Political Science Review), luận văn có tiêu đề “Chính phủ Trung Quốc làm thế nào biên tạo các bài viết trên mạng truyền thông xã hội để tạo chiến lược phân hóa (đánh lạc hướng) mà không sa vào tranh luận” (How the Chinese Government Fabricates Social Media Posts for Strategic Distraction, Not Engaged Argument).
Nghiên cứu ngày cho thấy, đại đa số bài đăng của Ngũ mao là do các tài khoản chính thức của các cơ quan ĐCSTQ đăng, ví dụ Cục Thương mại, Tòa án, Cục thuế địa phương, Cục Nhân lực và An sinh xã hội, Văn phòng khu dân cư, Văn phòng đảng thị trấn v.v…; còn bài đăng thực sự từ các cơ quan tuyên truyền chỉ chiếm khoảng 20%.
Do đó có thể thấy, cơ quan đảng và chính quyền các cấp cùng nhân viên công vụ có thể kiêm nhiệm cả vai trò Ngũ mao, có sự khác biệt so với suy đoán trước đây của ngoại giới cho rằng Ngũ mao là người dân bình thường.
Nghiên cứu còn chỉ ra, nội dung bài đăng của Đảng Ngũ mao được chia làm 5 loại, bao gồm nhạo báng nước ngoài, tranh luận về thời sự chính trị với cư dân mạng, bày tỏ sự hài lòng đối với ĐCSTQ, thuần túy tuyên dương các các chính sách của ĐCSTQ, cho đến khen ngợi ĐCSTQ và cái gọi là yêu đảng yêu nước. Trong đó, nội dung loại cuối cùng chiếm tỷ lệ hơn 60%, còn các nội dung loại khác chiếm tỷ lệ thấp hơn 20%.
Nghiên cứu cũng phát hiện, Đảng Ngũ mao không phải là tùy ý đăng bài và đăng bất cứ lúc nào. Theo thống kê mối quan hệ giữa thời gian và lượng đăng bài, các đơn vị, các cơ quan chỉ khi xảy ra sự kiện lớn hoặc hoặc thời điểm đặc biệt mới đăng bài với mật độ dày đặc. Nếu sự kiện đặc biệt có khả năng gây ra tranh cãi trong người dân, thì các bài viết liên quan sẽ đặc biệt nhiều.
Thống kê nghiên cứu, mỗi năm ĐCSTQ tổ chức đăng khoảng 448 triệu bài, nghĩa là cứ trong khoảng mỗi 179 bình luận có một bình luận là từ Ngũ Mao. Đảng Ngũ mao không phải là muốn thông qua biện luận để thay đổi suy nghĩ của người khác; mục đích chủ yếu của họ là chuyển dịch sự chú ý của người dân đối với sự kiện đặc biệt, tạo ra sự phân hóa, phân tâm, chứ không phải là tiến hành giao tiếp theo kiểu trình bày và chứng minh một cách bình thường với người khác.
Ngũ mao ĐCSTQ can nhiễu đến dư luận quốc tế
Nhiều năm qua, liên tiếp có rất nhiều sự kiện Ngũ mao khiêu khích và gây hấn ở bên ngoài Trung Quốc và xu thế ngày càng mạnh hơn đã khiến cộng đồng quốc tế lo lắng.
Tháng 11/2018, trong thời gian diễn ra bầu cử 9 trong 1 của Đài Loan, trên mạng internet tại Đài Loan dấy lên “làn sóng Hàn Quốc Du”, ông Hàn Quốc Du có tỷ lệ ủng hộ trên mạng cực cao, về sau cũng trúng cử làm Thị trưởng thành phố Cao Hùng.
Tháng 1/2019, Tạp chí CommonWealth nổi tiếng tại Đài Loan thông qua phân tích dữ liệu lớn (big data) phát hiện, trên hệ thống bảng thông báo điện tử nổi tiếng nhất Đài Loan PPT (www.ptt.cc), nghi ngờ có Ngũ mao của ĐCSTQ dùng nhiều tài khoản, trong thời gian bầu cử đã đăng bài ủng hộ ông Hàn Quốc Du với mật độ dày đặc, để dẫn dắt định hướng dư luận trên mạng.
Trong tháng 6/2019, Tạp chí Foreign Policy tại Mỹ cũng xuất bản bài viết tiết lộ, một nhánh nghi là thuộc đội quân trên mạng của ĐCSTQ thông qua nhiều tài khoản mạng xã hội giúp đỡ ông Hàn Quốc Du tạo thanh thế và tạo tin tức giả để tấn công đối thủ chính trị, đồng thời để lại bình luận công kích những người phê bình ông Hàn Quốc Du.
Tháng 11/2018, Phó Cục trưởng Cục An ninh Quốc gia Đài Loan Trần Văn Phàm trả lời câu hỏi tại Viện Lập pháp, khi được hỏi đến vấn đề liệu ĐCSTQ có phải đã tham gia vào dẫn dắt dư luận Đài Loan, ông Trần Văn Phàm trả lời, “Đây là điều không phải nghi ngờ”.
Năm 2019, trong thời gian diễn ra phong trào phản đối Dự luật Dẫn độ tại Hồng Kông, vì để che giấu thông tin chân thực về phong trào này, ĐCSTQ đã phái lượng lớn Ngũ mao bôi nhọ trên các mạng xã hội như Twitter, Facebook.
Ngày 19/8/2019, Twitter đã ngừng hoạt động 936 tài khoản, bởi vì họ “phát tán tin giả” nhằm “tổn hại tính hợp lý của phong trào chính trị tại Hồng Kông”. Công ty Twitter còn cho biết, những tài khoản này có liên quan đến chiến tranh thông tin mà ĐCSTQ hỗ trợ.
We’re disclosing coordinated account activity focused on the ongoing protest movement in Hong Kong. Our investigations have found that these accounts are linked to state-backed information operations from mainland China.https://t.co/Pc9R90Dp85
— Twitter Safety (@TwitterSafety) August 19, 2019
Cũng trong cùng ngày, Facebook đóng 7 trang fanpage, 3 nhóm và 5 tài khoản, bởi vì họ liên quan đến “hành vi không đúng và cùng nhắm vào Hồng Kông”. Tuyên bố của Facebook cho biết, “mặc dù những người đằng sau những hành vi này có ý giấu thân phận của họ, nhưng điều tra của chúng tôi phát hiện những người này có liên quan đến Chính phủ Trung Quốc”.
We’re disclosing coordinated account activity focused on the ongoing protest movement in Hong Kong. Our investigations have found that these accounts are linked to state-backed information operations from mainland China.https://t.co/Pc9R90Dp85
— Twitter Safety (@TwitterSafety) August 19, 2019
Năm 2020, ĐCSTQ che giấu thông tin dẫn đến dịch bệnh lây lan ra toàn thế giới. ĐCSTQ cũng vì thế mà xuất kích tứ phía, phái Ngũ mao ở nước ngoài điền vào chỗ trống theo bản thảo đã lập sẵn, phát tán tin đồn trên mạng internet, trang web và truyền thông ở các nước, để tạo sự hoang mang tại địa phương, tạo hình tượng ĐCSTQ chống dịch có hiệu quả.
Tài liệu bồi dưỡng đào tạo Ngũ mao bị lộ
Tháng Ba năm nay, Tăng Tranh (Jennifer Zeng) – một người làm truyền thông cá nhân, phơi bày một văn kiện ĐCSTQ chỉ đạo Ngũ mao làm thế nào để “đánh thắng cuộc chiến tin tức dư luận trên mạng”.
Văn kiện nói, cuộc chiến dư luận trên mạng có quan hệ đến sự tồn vong của chính quyền ĐCSTQ, Ngũ mao cần “chuẩn bị mọi lúc” để “bảo vệ phòng tuyến internet”.