Anh bạn thân của tôi, BS. TNT từ lâu có đề nghị tôi viết một bài về “Viện Dưỡng Lão” để giúp bà con mình có thêm một chút khái niệm về “Viện Dưỡng Lão” vì anh biết trong suốt 27 năm qua tôi đã liên tục săn sóc cho các cụ già tại các viện dưỡng lão, và cũng đã là “Giám Đốc Y Tế” (Medical Director) của nhiều “Viện Dưỡng Lão” trong vùng.

Nay tôi muốn chia sẻ cùng qúy bạn một số kinh nghiệm và hiểu biết về “Viện Dưỡng Lão”.

Trong Việt ngữ chúng ta thường dùng từ Viện Dưỡng Lão, nhưng trong Anh ngữ thì có nhiều từ khác nhau như Nursing home, Convalescent home, Rehabilitation and Nursing center, Skilled nursing facility (SNF), Rest home… Nói chung, “Viện Dưỡng Lão” là một nơi cho những người bị yếu kém về thể xác không thể tự săn sóc cho mình được trong cuộc sống hàng ngày.

Thí dụ như không thể nấu nướng, giặt giũ, đi chợ… nặng hơn nữa như không đủ sức để làm những việc tối cần thiết cho cuộc sống như ăn uống, đi tiêu, đi tiểu… hoặc cần phải có thuốc men đúng lúc mà không thể tự làm được. Khi nói tới “Viện Dưỡng Lão” người ta thường chỉ nghĩ tới những người già mà thôi. Thật ra có nhiều người “trẻ” nhưng vì tật bệnh không thể tự lo cho mình được cần phải có sự giúp đỡ của SNF (skilled nursing facility). Vậy thế nào là “Viện Dưỡng Lão” ?

“Viện Dưỡng Lão” là nơi cung cấp những dịch vụ cần thiết cho cuộc sống hàng ngày cho những người không đủ khả năng lo cho chính mình. Tùy theo mức độ trầm trọng của bệnh tật mà có những “Viện Dưỡng Lão” khác nhau :

1/- Skilled Nursing Facility (SKF) : là nơi cung cấp những dịch vụ cho những người bị khuyết tật nặng như tai biến mạch máu não gây nên bán thân bất toại, hôn mê lâu dài, hoàn toàn không còn khả năng ngay cả trong việc ăn, nuốt, tiêu, tiểu…

Thường thường tại Skilled Nursing Facility có hai phần : phục hồi (rehabilitation) và săn sóc sức khỏe (nursing care).

Có những người sau khi được giải phẫu thay xương khớp háng (hip replacement), thay đầu gối (knee replacement), hay mổ tim (bypass, thay valve tim)… cần thời gian tập dượt để phục hồi (rehabilitation). Sau đó họ có thể về nhà sinh hoạt bình thường cùng gia đình.

2/- Intermediate care facility (ICF) : cung cấp dịch vụ cho những người bệnh như tật nguyền, già cả nhưng không cần săn sóc cao (intensive care). Thường thường những người này không có thân nhân để lo cho mình nên phải vào đây ở cho đến ngày cuối cùng (custody care).

3/- Assisted living facility (ALF) : Thường thường những người vào Assisted living facility vẫn còn khả năng tự lo những nhu cầu căn bản như tắm rửa, thay quần áo, đi tiêu, đi tiểu một mình được. Họ chỉ cần giúp đỡ trong việc bếp núc, theo dõi thuốc men và chuyên chở đi thăm bác sĩ, nhà thờ, chùa chiền hay mua sắm lặt vặt. Họ vẫn còn phần nào “độc lập”.

4/- “Viện Dưỡng Lão” cho những người quá lú lẫn (Alzheimer facility) : có những bệnh nhân bị lú lẫn nặng, đến nỗi không nhận ra người thân như vợ, chồng, con cháu nữa. Không biết tự đi vào buồng tắm, phòng vệ sinh để làm những công việc tối thiểu. Họ không biết họ ở đâu, dễ đi lang thang và lạc đường. Nếu ở nhà thì phải có người lo cho 24/24. Những “Viện Dưỡng Lão” dành riêng cho những bệnh nhân này, thường là “locked facilty”, cửa ra vào được khóa lại để bệnh nhân không thể đi lạc ra ngoài. Cách đây khá lâu đã có trường hợp một bệnh nhân đi ra khỏi viện, lạc đường, bị xe lửa cán chết ! Từ đó có locked facilty.

Đôi khi cũng có những viện bệnh nhân được gắn alarm vào cổ chân. Nếu bệnh nhân đi qua cửa thì alarm sẽ báo động và nhân viên sẽ kịp thời mang về lại.

NHỮNG DỊCH VỤ ĐƯỢC CUNG CẤP TẠI “VIỆN DƯỠNG LÃO” :

Điều này tùy theo từng viện. Tuy nhiên những dịch vụ sau đây là cần thiết :

1/- Phòng ngủ. 2/ Ăn uống 3/- Theo dõi thuốc men 4/- Những điều tối thiểu hàng ngày như tắm rửa, thay quần áo, vệ sinh cá nhân… 5/- 24/24 lo cho những trường hợp bệnh khẩn cấp. 6/- Sinh hoạt hàng ngày như giải trí, tôn giáo… 7/- Vật lý trị liệu.

Vật lý trị liệu : Dịch vụ này rất quan trọng để giúp người bệnh có thể phục hồi càng nhiều càng tốt. Trong vật lý trị liệu có nhiều dịch vụ khác nhau :

a/. Tập dượt (physical therapy) : như tập đi, tập lên xuống cầu thang, tập tự vào giường ngủ hay ra khỏi giường một cách an toàn, không vấp ngã…

b/. Speech therapy : tập nói, tập nuốt khi ăn uống… Có những bệnh nhân bị stroke, không thể nói hay ăn được, cần được tập để phục hồi chức năng này.

c/. Occupational therapy : Tập mang giầy, bí tất (vớ)… Tập sử dụng bếp gaz, bếp điện cho an toàn để tránh bị tai nạn.

Ai trả tiền cho viện dưỡng lão ?

Có nhiều nguồn tài trợ khác nhau : 1/- Medicare 2/- Medicaid (ở California là Medi-Cal). 3/- Bảo hiểm tư, có nhiều người mua sẵn bảo hiểm cho “Viện Dưỡng Lão”. 4/- Tiền để dành của người bệnh (personal funds).

- Medicare là do qũy liên bang, chỉ trả tối đa 100 ngày cho những bệnh nhân cần tập dượt để phục hồi khả năng tại một Skilled Nursing Facility (SNF). Thường những bệnh nhân bị stroke, gãy xương… cần dịch vụ này. Medicare KHÔNG TRẢ cho custody care.

- Medicaid là do quỹ liên bang và tiểu bang. Quỹ này trả nhiều hay ít là tùy từng tiểu bang. Medicaid trả cho dịch vụ y tế và custody care.

- Bảo Hiểm tư : thì tùy theo từng trường hợp sẽ có những quyền lợi khác nhau, nhưng thường rất hạn chế.

Hiện nay người ta ước lượng trên nước Mỹ có khoảng 1.4 triệu người sống trong 15,800 “Viện Dưỡng Lão”. Các “Viện Dưỡng Lão” này đặt dưới sự kiểm soát của bộ y tế, đặc biệt là do Centers for Medicare & Medicaid Services (CMS) giám sát. Hàng năm các “Viện Dưỡng Lão” đều phải trải qua một cuộc kiểm soát rất gắt gao (survey) của CMS. “Viện Dưỡng Lão” nào không đúng tiêu chuẩn thì có thể bị đóng cửa ! Mục đích thanh tra của CMS là để bảo đảm cho các bệnh nhân tại “Viện Dưỡng Lão” được săn sóc an toàn, đầy đủ với phẩm chất cao. Đồng thời tránh những trường hợp bị bỏ bê (negligence) hay bạo hành (abuse) về thể xác lẫn tinh thần.

Tại mỗi “Viện Dưỡng Lão” đều có lưu trữ hồ sơ kiểm soát cho công chúng xem. Bất cứ ai cũng có thể xem kết quả của các cuộc thanh sát này. Tất cả các “Viện Dưỡng Lão” đều phải có các biện pháp để bảo đảm sự săn sóc cho bệnh nhân theo đúng tiêu chuẩn. Nếu không sẽ bị phạt tiền, và có những trường hợp bị đóng cửa. Trên đây tôi đã trình bày sơ qua về những điểm chính của “Viện Dưỡng Lão”. Tuy nhiên, như quý bạn đã từng nghe và biết, có nhiều khác biệt giữa những “Viện Dưỡng Lão”. Theo tôi nhận xét thì quan niệm chung của mọi người là “không muốn vào “Viện Dưỡng Lão”.

Chúng ta từng nghe những chuyện không tốt thì nhiều, mà những chuyện tốt thì ít. “Tiếng lành đồn gần, tiếng dữ đồn xa”, là câu ngạn ngữ người mình vẫn nói từ xa xưa đến nay. Tôi đã đọc không biết bao nhiêu là bài viết về việc con cái “bất hiếu”, bỏ bố mẹ, ông bà vào “Viện Dưỡng Lão” rồi không đoái hoài tới. Tôi cũng thấy nhiều trường hợp các cụ vào “Viện Dưỡng Lão” một thời gian rồi không muốn về nhà với con cháu nữa !

Trên đời này không có gì là tuyệt đối cả, trong cái hay có cái dở, và trong cái dở lại có thể tìm ra cái hay. Vậy chúng ta rút tỉa được kinh nghiệm gì trong vấn đề này ? Tôi chỉ xin nêu lên những nhận xét chủ quan của riêng tôi mà thôi. Có thể quý vị không đồng ý hết, nhưng nếu rút tỉa được ít nhiều ý kiến xây dựng thì “cũng tốt thôi”.

Những “bệnh” có thể do “viện dưỡng lão” gây ra :

1/- Lo lắng (anxiety) : Trong tháng 9/2011 những nhà nghiên cứu hỏi ý kiến của 378 bệnh nhân trên 60 tuổi nằm “Viện Dưỡng Lão” tại thành phố Rochester, New York. Kết quả là có trên 27.3% trả lời là họ bị bệnh lo lắng, từ vừa đến nặng. Nếu không được chữa trị sẽ đưa đến bệnh trầm cảm (depression).

Nên nhớ là 378 bệnh nhân này là người Mỹ chính cống, sinh ra và lớn lên tại Mỹ. Chúng ta hãy tưởng tượng người Việt mình không biết rành tiếng Anh, không hợp phong tục, tập quán thì sự khó khăn sẽ nhiều như thế nào ! Còn một vấn đề nữa là thức ăn, chúng ta quen “nước mắm, thịt kho”…, làm sao mà có thể nuốt hamburger, sandwich… ngày này qua ngày khác ! Các vấn đề này càng làm bệnh lo lắng, trầm cảm nặng them !