2/- Phản ứng của thuốc (adverse drug reactions) : Trong tháng 1/2012 ngưòi ta theo dõi các bệnh nhân tại VDL, kết qủa là ít nhất 40% các bệnh nhân dùng trên 9 loại thuốc khác nhau. Uống càng nhiều thuốc thì phản ứng càng nhiều. Có ba loại phản ứng khác nhau :

a/. Phản ứng phụ (side effects) : thí dụ như uống aspirin làm bao tử khó chịu, thuốc cao máu làm táo bón… Loại này thường xảy ra, không cần phải ngưng thuốc.

b/. Drug interference : (tạm dịch là thuốc đối tác với nhau) : có nhiều loại thuốc uống chung với nhau sẽ làm tăng hoặc giảm sức tác dụng. Thí dụ thuốc loãng máu coumadin mà uống chung với thuốc tim như amiodarone sẽ làm dễ chảy máu. Có những thức ăn hay nước uống dùng chung với thuốc cũng ảnh hưởng đến thuốc. Thí dụ uống nước bưởi hay nho với một vài loại thuốc cũng sẽ tăng sức tác dụng của thuốc, dễ gây ngộ độc.

c/. Dị ứng với thuốc (allergic reaction : Loại này nguy hiểm hơn, thường làm da nổi mề đay, đỏ, ngứa. Nếu nặng thì có thể chết được như phản ứng với penicillin chẳng hạn. Nếu bị dị ứng thì phải ngưng thuốc ngay.

3/- Ngã té (fall) : Người già rất dễ bị té ngã gây nên nhiều biến chứng quan trọng như chảy máu trong đầu (intracranial bleeding), gãy xương (như gãy cổ xương đùi, tay…). Khi già quá hoặc có những bệnh ảnh hưởng đến sự di chuyển, không còn đi lại vững vàng, nhanh nhẹn như lúc trẻ nên dễ vấp, té ngã.

4/- Da bị lở loét (decubitus ulcers : Những người bị liệt giường, không đủ sức để tự mình xoay trở trên giường, rất dễ bị lở loét da gây nên nhiều biến chứng tai hại.

5/ Nhiễm trùng (infection) : như sưng phổi, nhiễm trùng đường tiểu… nhất là những người cần phải dùng máy móc như máy thở (respirator), ống thông tiểu (Folley catheter) …

6/- Thiếu dinh dưỡng, thiếu nước (malnutrition, dehydration : Ở các cụ già thì trung tâm khát (thirst center) trong não không còn nhạy cảm nữa, nên nhiều khi cơ thể cần nước mà không thấy khát không uống nên bị thiếu nước. Cái cảm giác “ngon miệng (appetite) cũng giảm đi nên không muốn ăn nhiều gây nên tình trạng thiếu dinh dưỡng.

Vậy có nên vào Viện Dưỡng Lão không ?

Việc này thì tùy trường hợp. Theo tôi :

1/- Nếu còn có thể ở nhà được mà vẫn an toàn thì ở nhà tốt hơn. Nếu tài chánh cho phép, thì dù mình không đủ khả năng lo cho mình, mình vẫn có thể mướn người “bán thời gian” (part time) đến lo cho mình vài giờ mỗi ngày, giúp ăn uống, tắm rửa, dọn dẹp trong nhà, thuốc men, chở đi bác sĩ…

2/- Nếu không thể ở nhà được, mà tài chánh cho phép thì có thể ở những assisted living facilities. Ở đây thường họ chỉ nhận tiền (personal funds) chứ không nhận medicare & medicaid. Tại đây thì sự săn sóc sẽ tốt hơn.

3/- Group homes (nhà tư) : Có những người nhận săn sóc cho chừng 4-6 người mỗi nhà. Họ cũng lo việc ăn uống, chỗ ở, thuốc men, chở đi bác sĩ… Thường thì rẻ hơn tùy từng group.

4/- Nếu “chẳng đặng đừng” phải vào “Viện Dưỡng Lão” thì phải làm sao để có được sự săn sóc “tốt nhất” ?

a/. Làm sao để lựa chọn “Viện Dưỡng Lão” :

- Vào internet để xem ranking của “Viện Dưỡng Lão” (tương tự như các tiệm ăn có xếp loại A, B, C…)

- Mỗi “Viện Dưỡng Lão” đều phải có cuốn sổ phúc trình về các cuộc thanh tra (survey) do bộ y tế làm hàng năm. Trong đó bộ y tế sẽ nêu lên những khuyết điểm mà họ đã tìm thấy. Cuốn sổ này được để ở khu công cộng (public area) trong khuôn viên của “Viện Dưỡng Lão”. Hỏi receptionist thì họ sẽ chỉ cho.

- Hỏi ý kiến thân nhân những người có thân nhân đang nằm tại đó.

- Quan sát bên trong và ngoài của “Viện Dưỡng Lão”: xem có sạch sẽ, không mùi hôi, nước tiểu. Theo dõi cách đối xử, săn sóc của nhân viên với bệnh nhân.

- Nếu có thể thì tìm một “Viện Dưỡng Lão” có nhiều người Việt đang ở để có nhân viên nói tiếng Việt, có thức ăn Việt, có chương trình giải trí theo kiểu Việt.

b/. Nếu đã quyết định chọn “Viện Dưỡng Lão” cho người thân rồi thì phải làm gì sau đó ?

- Chuẩn bị tư tưởng không những cho bệnh nhân mà còn cho cả chính mình và mọi người trong gia đình để có được sự chấp nhận (acceptance) càng nhiều càng tốt.

- Thăm viếng thường xuyên : Nếu nhà đông con cháu thì không nên đến thật đông một lần rồi sau đó nhiều ngày không có ai đến. Nếu được, nhất là trong vài tháng đầu, luân phiên nhau tới, mỗi ngày một lần một vài người. Làm lịch trình ai đi thăm ngày nào, giờ nào…

- Nên làm một cuốn sổ “thông tin” (communication book) để cạnh giường. Trong cuốn sổ này mỗi khi ai đến thăm thì viết ngày giờ, tên người đến thăm, và nhận xét xem bệnh nhân có vấn đề gì cần lưu ý, giải quyết. Nếu không có vấn đề gì thì cũng nên viết vào là không có hoặc cho nhận xét về vui, buồn, than thở của bệnh nhân…

- Cuối tuần hay ngày lễ : nên có người vào hoặc mang bệnh nhân về nhà nửa buổi để được sống với không khí gia đình dù ngắn ngủi, hay đưa ra khỏi “Viện Dưỡng Lão” để làm đầu, tóc hoặc tới tiệm ăn cho khuây khỏa…

- Nên sắp xếp để bệnh nhân có sách báo, băng nhạc bằng tiếng Việt cho bệnh nhân giải trí.

- Cho dù có những bệnh nhân bị hôn mê bất tỉnh lâu dài, nhưng khi đến thăm hãy cứ thì thầm bên tai họ những lời yêu thương, những kỷ niệm cũ. Nắm tay, xoa đầu để tỏ tình thương yêu. Tuy họ không có thể cảm thấy được 100% nhưng chắc chắn họ vẫn còn một chút nhận thức, làm họ hạnh phúc hơn, mặc dù mình không nhận thấy. Để bên đầu giường những băng nhạc, câu kinh mà khi còn khỏe họ đã thích nghe.

- Một điều chót mà theo kinh nghiệm của tôi, rất có hiệu qủa : đối xử tốt nhưng nghiêm túc với nhân viên của “Viện Dưỡng Lão” :

- Đối xử tốt : lịch sự, nhẹ nhàng, không thiếu những lời cám ơn cho những nhân viên phục vụ tốt. Thỉnh thoảng mua một vài món quà nhỏ cho họ (tôi xin nhấn mạnh “nhỏ thôi”– đừng nên coi đây là hối lộ) như đồ ăn, thức uống… để bày tỏ lòng biết ơn của mình. Mình tốt với họ thì họ sẽ quan tâm đến mình nhiều hơn. Người mình vẫn nói : “Có qua có lại mới toại lòng nhau”).

Tuy nhiên đối xử tốt không có nghĩa là mình chấp nhận những sai trái của họ. Thí dụ mình đã báo cáo những thay đổi về sức khỏe của bệnh nhân cho họ mà không ai quan tâm giải quyết thì mình phải lịch sự nêu ra liền. Nếu cần thì gặp ngay những người có trách nhiệm như charge nurse, nursing director và ngay cả giám đốc của “Viện Dưỡng Lão” để được giải quyết.

Nên nhớ là phải lịch sự, nhã nhặn nhưng cương quyết thì họ sẽ nể phục mình. Tôi đã thấy nhiều trường hợp đạt yêu cầu một cách rất khả quan. Trên đây là những kinh nghiệm của tôi xin chia sẻ với quý bạn. Dĩ nhiên là không hoàn toàn đầy đủ tất cả những gì quý bạn mong muốn, nhưng hy vọng cũng đáp ứng được phần nào những ưu tư, lo lắng cho người thân của quý bạn. (theo Bác sĩ Trần Công Bảo)

Yên Huỳnh (tổng hợp)

Cần có tay trong

Bố mẹ nàng mở cuộc thi tuyển con rể. Chàng A nói, tài khoản có một triệu đô. Chàng B khoe, có biệt thự hai triệu đô. Bố mẹ nàng có vẻ ưng lắm.

Chàng C nhanh nhẩu, cháu chả có gì cả, thưa các bác, cháu chỉ có mỗi một đứa con, nó hiện đang nằm … trong bụng của con gái hai bác.

Hiểu được là chết liền !

….Một thiền sư già đi thiền hành với một đệ tử trẻ. Im lặng ! Bỗng, anh đệ tử tằng hắng rồi thưa :

- Bạch thầy ! Con xin hỏi !

Thầy “Ừ “!

- Bạch thầy ! Tại sao trời lại xanh ?

Thầy giải nghĩa liền : – Con cá trong nước !

Đệ tử chấp tay cúi đầu, đi thiền hành tiếp. Im lặng ! Bỗng, anh đệ tử lại tằng hắng :

- Bạch thầy ! Con xin hỏi !

Thầy lại “Ừ “!

- Bạch thầy ! Tại sao có gió ?

Thầy giải nghĩa : – Màu trắng, màu đen !

Đệ tử lại chấp tay cúi đầu, tiếp tục bước. Bỗng, anh ta ré lên cười ! Thiền sư hỏi “Sao cười ?“

Anh ta vừa vỗ tay vừa nhảy cỡn lên :

- Bạch thầy ! Con vui quá! Vui quá !

Thiền sư hỏi :

- Tại sao vui ?

- Bạch thầy ! Người ta nói ‘’Thiền sư nói gì, hiểu được là chết liền !‘’. Những gì thầy giải nghĩa nãy giờ, may quá, con không hiểu khỉ gì ráo nên con còn sống ! Vui quá ! Vui quá !

Thiền sư thở dài, tiếp tục bước thiền hành, vừa đi vừa suy nghĩ : «Mình năm nay 80 tuổi. Sống lâu cỡ nầy chắc nhờ mình không hiểu khỉ gì ráo những gì thầy của mình nói hồi đó“

Yên Nhàn post

Filed under: Sức khoẻ, Xã hội Tagged: Tìm hiểu, Thầy thuốc